Dr. Heydari Malayeri, Danesh, andisheh, zaban,process پروسه، فرارَوَند، فرایند
786 بار بازدید -
10 سال پیش
-
درباره‌ی واژهِ (نادرستِ ) فرآیند
درباره‌ی واژهِ (نادرستِ ) فرآیند در برابر واژهِ پروسه.
دکتر حیدری ملایری.
چرا « فرایند » نه و « فرارَوَند» آری؟
نخست مفهوم process را تعریف کنیم:
«حرکت تدریجی به سوی جلو از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر؛ یک رشته کنش برای هدفی خاص؛ یک رشته تغییر طبیعی که به شیوه‌ای خاص انجام می‌گیرند».
این واژه از processus در لاتین گرفته شده به معنای «جنبش به سوی جلو، پیشرفت»، از فعل procedere «به پیش رفتن» از پیشوند pro- «پیش، به پیش، فرا» که همریشه است با «فرا-» در پارسی (پارسی میانه: fra-، پارسی باستان: fra-، اوستایی: fra-، frā-، سنسکریت: pra-) + cedere «رفتن». اگر نقطه‌ی آغاز را «الف» بگیریم واژه‌ی processus جنبشی را می‌نماید که از «الف» دور می‌شود (مکان) یا راه به آینده می‌برد (زمان). در اینجا دو بُردار pro- و cedere همسوی اند و هر دو از نقطه‌ی «الف» دور می‌شوند.
در واژه‌ی «فرآیند»، که ساخته شده از «فرا-» + «آمدن»، بردار «فرا-» از نقطه‌ی «الف» دور می‌شود، ولی بردار «آمدن» بر عکس به نقطه‌ی «الف» نزدیک می‌شود (می‌آید)! این وضع پریشان بیانگر مفهوم process نیست.
به طور کلی، در پارسی «فراآمدن» به معنای «نزدیک شدن، پیش آمدن» است. به این مصرع فرخی سیستانی توجه کنید:
«برخیز و فرا آی و قدح پُر کن و پیش آر». شاعر می‌گوید: «نزد من بیا و قدح پُر کن و بیاور» نه «از من دور شو و قدح پُر کن»!
بنابراین، «فرآیند» واژه‌ای است آشفته و نادرست.
نخستین بار دکتر میرشمس‌الدین ادیب سلطانی بیش از چهل سال پیش بر آن خرده گرفت. دکتر حیدری ملایری هم یادداشتی در این باره نوشت که در ترجمه‌ی کتاب گیورگی گاموف «ستاره‌ای به نام خورشید» (تهران ١٣۵١ خ.) چاپ شده است. می‌گویند «ناشنواتر از کسی که نمی‌خواهد بشنود نیست». فرهنگ ریشه‌شناختی اخترشناسی-اخترفیزیک به جای «فرآیند» واژه‌ی «فراروند» را به کار می‌برد.
دکتر حیدری ملایری.
چرا « فرایند » نه و « فرارَوَند» آری؟
نخست مفهوم process را تعریف کنیم:
«حرکت تدریجی به سوی جلو از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر؛ یک رشته کنش برای هدفی خاص؛ یک رشته تغییر طبیعی که به شیوه‌ای خاص انجام می‌گیرند».
این واژه از processus در لاتین گرفته شده به معنای «جنبش به سوی جلو، پیشرفت»، از فعل procedere «به پیش رفتن» از پیشوند pro- «پیش، به پیش، فرا» که همریشه است با «فرا-» در پارسی (پارسی میانه: fra-، پارسی باستان: fra-، اوستایی: fra-، frā-، سنسکریت: pra-) + cedere «رفتن». اگر نقطه‌ی آغاز را «الف» بگیریم واژه‌ی processus جنبشی را می‌نماید که از «الف» دور می‌شود (مکان) یا راه به آینده می‌برد (زمان). در اینجا دو بُردار pro- و cedere همسوی اند و هر دو از نقطه‌ی «الف» دور می‌شوند.
در واژه‌ی «فرآیند»، که ساخته شده از «فرا-» + «آمدن»، بردار «فرا-» از نقطه‌ی «الف» دور می‌شود، ولی بردار «آمدن» بر عکس به نقطه‌ی «الف» نزدیک می‌شود (می‌آید)! این وضع پریشان بیانگر مفهوم process نیست.
به طور کلی، در پارسی «فراآمدن» به معنای «نزدیک شدن، پیش آمدن» است. به این مصرع فرخی سیستانی توجه کنید:
«برخیز و فرا آی و قدح پُر کن و پیش آر». شاعر می‌گوید: «نزد من بیا و قدح پُر کن و بیاور» نه «از من دور شو و قدح پُر کن»!
بنابراین، «فرآیند» واژه‌ای است آشفته و نادرست.
نخستین بار دکتر میرشمس‌الدین ادیب سلطانی بیش از چهل سال پیش بر آن خرده گرفت. دکتر حیدری ملایری هم یادداشتی در این باره نوشت که در ترجمه‌ی کتاب گیورگی گاموف «ستاره‌ای به نام خورشید» (تهران ١٣۵١ خ.) چاپ شده است. می‌گویند «ناشنواتر از کسی که نمی‌خواهد بشنود نیست». فرهنگ ریشه‌شناختی اخترشناسی-اخترفیزیک به جای «فرآیند» واژه‌ی «فراروند» را به کار می‌برد.
10 سال پیش
در تاریخ 1394/01/31 منتشر شده
است.
786
بـار بازدید شده