پیتێن كوردی / حروف الكردي /kurdish alphabet
37.6 هزار بار بازدید -
8 ماه پیش
-
زمان و دیالێكتبێگومان پرسا زمان
زمان و دیالێكت
بێگومان پرسا زمان و دیالێكتان، بابەتەکە گەلەک گرینگ و کەڤنارەیا خەباتا زمانزانستییە. گاڤا کو مژار زمان بە، ئاوایێن جودایێ زمان ژی کو وەک دیالێكت یان ژی لەهجە تێنە بناڤکرن و دەرتێ پێشیا مە. ھەتا ئیرۆ ل سەر ڤێ بابەتێ گەلەک گەنگەشە چێبوونە، د دەرھەقێ ڤێ مژارێ دا پێناسەیێن جھێ جھێ ھاتنە کرن، لێ بەلێ ڕوونكرن و پێناسەیەکە ماقول کو ھەر کەس ل سەر ھەمفکر بە چێنەبوویە.
پەیدابوونا جھێتی و گوھەرینا زمان، تایبەتییەكە دیرۆکی و ئەساسییێ زمانە. ژ رۆژا کو زمان پەیدا بوونە و ھەتا ئیرۆ، ھەر جورە تێکەلییا ناڤبەرا کۆمێن مرۆڤان، بوونە سەبەبێ گوھەرینا زمان. پەیدابوونا زار، کۆم و کۆمکێن کولتورییێن جیاواز. تێکەلییا کۆمەیێن مرۆڤان؛ تێکەلییا تاریخی، ئابووری، پێکھاتنا بوویەرێن خوەزایی و کۆمەلی، بوونە سەبەبێ دانوستاندن و گوھەرینا زمان و کولتورێن جییاواز ژی. ژ بەر کو زمان د ناڤ دەمێ دا دگوھەرە. وەکی کو زمانزانێ ناڤدار (فەردیناند دیسۆسێر) ژی دبێژە: “د ناڤا دەمێ دا گوھەرینا زمان، بوویە سەبەبێ پەیدابوونا دیالێكتێن جھێ”(1) ل گۆری ئاستا تێکلییا کۆم و کۆمکێن مرۆڤان؛ وەکی تێکلییا وانا ب ھەڤرا ژینێ، دینی، تجاری، سییاسی و کولتوری، دانوستاندنێن وانێن زمانی ژی چێبوونە. د داوییا ڤان تێکلییان دا زمانەک، ھەم ل گۆر جی-ھەرێمان و ھەم ژی ل گۆر رەوشا وەلاتێن جودا د ناڤا خوەدا دگوھەرە؛ بەرییا ھەر تشتی ژی بلێڤکرنا ھن پەیڤ و شێوەیێن وان دگوھەرە. جارنا ئەڤ گوھەرین ئەوقاس زێدە دبە، کو ئاخافتڤانێن عەینی زمانی پر ب زەحمەتی ھەڤدو تێدگیژن یان ژی تێناگیژن. ل گۆر جی و وارێن جودا، ب ڤێ ئاوایی گوھەرینا زمانەکی، ب پەیڤا دیالێكت (لەهجە، زاراڤا) تێتە بناڤکرن. لێ بەلێ تاریفەکە ستانداردێ دیالێكتێ نینە.
زمانزانێ ئالمانی لودویگ پاول(2) ژی دبێژە، “د ناڤبەرا ‘زمان و “دیالێكت” دا ھیچ سنۆرەکە قەتعی و ‘خوەزایی نینە. ئەم دکارن دو شێوەیێن جودایێن زمانەکی، ژ ئالییێ کولتوری ڤە وەک دیالێكتەک و ژ ئالیێن دن ڤە ژی وەک دوو زمانێن جودا تارف بکن. بۆ نموونە “زمان و دیالێكت”، ل گۆر ناساندن و خوسووسیەتێن وان، مومكینە کو ھەتانی رادەیەک کەیفی بە ژی.”(3) جۆن لوینس(4) ژی دبێژە: “د ناڤبەرا دیالێكتێن زمانەکی دا یان ژی د ناڤبەرا دیالێكتێن زمانێن جیران دا دیارکرنا سینۆرەکە موتلەق مومکین نینە.”(5) ھن زمانزان ژی دیالێكت، وەک “شێوەیەکە ئاخافتنا” زمان تەعریف دکن. ب کورتایی ئەم دکارن ببێژن کو ل سەر پێناسە و چارچۆڤەیا “دیالێكت”ێ، فکرەک سابیت و سنۆرەکە موتلەق نینە.
پۆلا۱
Playlist
پۆلا۲
پۆلا(۲)دووێ|| pola dûwê || الصف الثانی
پۆلا۳
Playlist
پۆلا٤
پۆلا (٤)چارێ || pola çarê || الصف الرابع
پۆلا٥
پۆلا(٥)پێنجێ||pola pencê||الصف الخامس
پۆلا٦
پۆلا(٦) شەشێ||pola šešê || الصف السادس
پۆلا۷
پۆلا(۷)حەفتێ||pola heftê||الصف سابع
پۆلا۸
پۆلا(۸)هەشتێ||pola heštê||الصف الثامن
پۆلا۹
Playlist
پۆلا۱٠
Playlist
پۆلا۱۱
پۆلا(١١)يازدێ||pola yazdê|| الصف حادي...
پۆلا۱۲
پۆلا(۱۲)||pola duwazdê||الصف الاثناعش
#halat_sharafani
#halat_abdullah_sharafani
#ماموستا_هلات_عبدالله
بێگومان پرسا زمان و دیالێكتان، بابەتەکە گەلەک گرینگ و کەڤنارەیا خەباتا زمانزانستییە. گاڤا کو مژار زمان بە، ئاوایێن جودایێ زمان ژی کو وەک دیالێكت یان ژی لەهجە تێنە بناڤکرن و دەرتێ پێشیا مە. ھەتا ئیرۆ ل سەر ڤێ بابەتێ گەلەک گەنگەشە چێبوونە، د دەرھەقێ ڤێ مژارێ دا پێناسەیێن جھێ جھێ ھاتنە کرن، لێ بەلێ ڕوونكرن و پێناسەیەکە ماقول کو ھەر کەس ل سەر ھەمفکر بە چێنەبوویە.
پەیدابوونا جھێتی و گوھەرینا زمان، تایبەتییەكە دیرۆکی و ئەساسییێ زمانە. ژ رۆژا کو زمان پەیدا بوونە و ھەتا ئیرۆ، ھەر جورە تێکەلییا ناڤبەرا کۆمێن مرۆڤان، بوونە سەبەبێ گوھەرینا زمان. پەیدابوونا زار، کۆم و کۆمکێن کولتورییێن جیاواز. تێکەلییا کۆمەیێن مرۆڤان؛ تێکەلییا تاریخی، ئابووری، پێکھاتنا بوویەرێن خوەزایی و کۆمەلی، بوونە سەبەبێ دانوستاندن و گوھەرینا زمان و کولتورێن جییاواز ژی. ژ بەر کو زمان د ناڤ دەمێ دا دگوھەرە. وەکی کو زمانزانێ ناڤدار (فەردیناند دیسۆسێر) ژی دبێژە: “د ناڤا دەمێ دا گوھەرینا زمان، بوویە سەبەبێ پەیدابوونا دیالێكتێن جھێ”(1) ل گۆری ئاستا تێکلییا کۆم و کۆمکێن مرۆڤان؛ وەکی تێکلییا وانا ب ھەڤرا ژینێ، دینی، تجاری، سییاسی و کولتوری، دانوستاندنێن وانێن زمانی ژی چێبوونە. د داوییا ڤان تێکلییان دا زمانەک، ھەم ل گۆر جی-ھەرێمان و ھەم ژی ل گۆر رەوشا وەلاتێن جودا د ناڤا خوەدا دگوھەرە؛ بەرییا ھەر تشتی ژی بلێڤکرنا ھن پەیڤ و شێوەیێن وان دگوھەرە. جارنا ئەڤ گوھەرین ئەوقاس زێدە دبە، کو ئاخافتڤانێن عەینی زمانی پر ب زەحمەتی ھەڤدو تێدگیژن یان ژی تێناگیژن. ل گۆر جی و وارێن جودا، ب ڤێ ئاوایی گوھەرینا زمانەکی، ب پەیڤا دیالێكت (لەهجە، زاراڤا) تێتە بناڤکرن. لێ بەلێ تاریفەکە ستانداردێ دیالێكتێ نینە.
زمانزانێ ئالمانی لودویگ پاول(2) ژی دبێژە، “د ناڤبەرا ‘زمان و “دیالێكت” دا ھیچ سنۆرەکە قەتعی و ‘خوەزایی نینە. ئەم دکارن دو شێوەیێن جودایێن زمانەکی، ژ ئالییێ کولتوری ڤە وەک دیالێكتەک و ژ ئالیێن دن ڤە ژی وەک دوو زمانێن جودا تارف بکن. بۆ نموونە “زمان و دیالێكت”، ل گۆر ناساندن و خوسووسیەتێن وان، مومكینە کو ھەتانی رادەیەک کەیفی بە ژی.”(3) جۆن لوینس(4) ژی دبێژە: “د ناڤبەرا دیالێكتێن زمانەکی دا یان ژی د ناڤبەرا دیالێكتێن زمانێن جیران دا دیارکرنا سینۆرەکە موتلەق مومکین نینە.”(5) ھن زمانزان ژی دیالێكت، وەک “شێوەیەکە ئاخافتنا” زمان تەعریف دکن. ب کورتایی ئەم دکارن ببێژن کو ل سەر پێناسە و چارچۆڤەیا “دیالێكت”ێ، فکرەک سابیت و سنۆرەکە موتلەق نینە.
پۆلا۱
Playlist
پۆلا۲
پۆلا(۲)دووێ|| pola dûwê || الصف الثانی
پۆلا۳
Playlist
پۆلا٤
پۆلا (٤)چارێ || pola çarê || الصف الرابع
پۆلا٥
پۆلا(٥)پێنجێ||pola pencê||الصف الخامس
پۆلا٦
پۆلا(٦) شەشێ||pola šešê || الصف السادس
پۆلا۷
پۆلا(۷)حەفتێ||pola heftê||الصف سابع
پۆلا۸
پۆلا(۸)هەشتێ||pola heštê||الصف الثامن
پۆلا۹
Playlist
پۆلا۱٠
Playlist
پۆلا۱۱
پۆلا(١١)يازدێ||pola yazdê|| الصف حادي...
پۆلا۱۲
پۆلا(۱۲)||pola duwazdê||الصف الاثناعش
#halat_sharafani
#halat_abdullah_sharafani
#ماموستا_هلات_عبدالله
8 ماه پیش
در تاریخ 1402/08/06 منتشر شده
است.
37,683
بـار بازدید شده