สุนทรียะแห่งศิลปะ : ศิลปะยืนยาว ชีวิตสั้น

ARTS LONGA VITA BREVIS
ศิลปะยืนยาว ชีวิตสั้น วลีนี้ เป็นวลีที่ท่าน ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ผู้ก่อตั้งมหาวิทยาลัยศิลปากร ได้กล่าวไว้  
วันหนึ่ง ผมมีโอกาสได้อ่านหนังสือ “คำวิจารณ์ในทัศนะของ ส. ศิวรักษ์” หนังสือเล่มนี้ตีพิมพ์ครั้งแรกในปี 2547 โดยสำนักพิมพ์สยาม เป็นหนังสือที่รวบรวมบทความของอาจารย์ส. ศิวรักษ์ ที่เคยตีพิมพ์ลงในหนังสือต่างๆในรอบ 40 ปีที่ผ่านมา
ในหนังสือเล่มนี้มีอีกหลายๆเรื่องหลายๆนานาทัศนะที่ทำให้ผมรื่นไหลไปกับความคิดของท่าน
ในหนังสือเล่มนี้มีบทความหนึ่งชื่อว่า “ศิลปะตามความเข้าใจของสามัญชน”
บทความนี้ได้รับการตีพิมพ์ครั้งแรกพ.ศ. 2508ในหนังสือฉลองปริญญาศิลปบัณฑิต
ของมหาวิทยาลัยศิลปากรและต่อมาในปีพ.ศ. 2510 ได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่อีกครั้งใน “ลายสือสยาม” โดยสำนักพิมพ์แพร่พิทยา ในช่วงท้ายๆของบทความ ท่านได้เขียนถึงที่มาของคำกล่าว “ศิลปะยืนยาว ชีวิตสั้น” วลีดังของศาสตราจารย์ศิลป์พีระศรี ได้อย่างน่าสนใจ..ท่านเขียนถึงเรื่องนี้ไว้ว่า..ฮิปโปกราตีส แพทย์ชาวกรีก  ซึ่งเป็นผู้ที่สุขภาพแข็งแรง มีอายุยืนยาวถึง 99 ปี และเสียชีวิตเมื่อปี พ.ศ.182 หรือย้อนไปก่อนคริสตกาล 361 ปีเป็นคนกล่าววลีนี้ขึ้น แต่สลับที่หน้าหลังและแต่มีเพิ่มคำไปอีกสองสามคำ ก็คือชีวิตนี้สั้น แต่ศิลปะอายุยืนยาวเหตุผลจริงๆที่ฮิปโปเกรติสเอ่ยวลีนี้
ท่านไม่หด้หมายถึงวงการศิลปกรรม แต่หมายจำเพาะเจาะจงถึงศิลปะทางการแพทย์. เท่านั้น
วันหนึ่ง เซนเนก้า กวีมีชื่อของกรุงโรม ก็ได้นำเอามาแปลงเป็นภาษาละติน ที่ให้ความหมายครอบคลุมทั่วถึงศิลปะทุกสาขาว่า
Arts longa vita brevis
เซนเนก้าได้บันทึกไว้ว่า คำๆนี้ได้มาจากฮิปโปกราตีส ผู้ที่เป็นใหญ่ยิ่งกว่าแพทย์ทั้งปวงในขณะที่ผมตื่นเต้นกับการได้อ่านเจอบทความ ที่เป็นต้นทาง ที่มาที่ไปของวลี
ศิลปะยืนยาว ชีวิตสั้น วลีอมตะ ที่ท่านศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรีกล่าวไว้
ผมก็ได้มีโอกาสได้ดูภาพยนตร์เรื่องหนึ่งที่นำเสนอถึงวันสิ้นโลก ผู้สร้างภาพยนตร์เรื่องนี้ทุ่มเททั้งเงินทุน ความคิด ความฝัน ในการลงทุนสร้างหนังเรื่องนี้
ฉากหายนะวินาศสันตะโรทำออกมาแนบเนียนสมจริง
ผมอยากให้ทุกคนได้ดูหนังเรื่องนี้นะครับ

จินตนาการของฝรั่งในหนังวันสุดท้ายของโลกเรื่องนี้ ดูเหมือนว่าผู้สร้างพยายามบอกกับชาวโลกให้รู้ว่าสักวันหนึ่ง ชะตากรรมของมวลมนุษยชาติอาจจะเป็นไปแบบนี้ก็ได้ สิ่งที่มนุษย์ควรทำคืออะไร จะเก็บอะไรไว้ให้เป็นมรดกทางอารยะธรรมแก่คนรุ่นหลัง ถึงแม้จะมีเหตุการณ์เลวร้ายนี้เกิดขึ้นแต่มนุษย์ก็ยังไม่ถึงกับหมดไปจากโลก
ยังคงมีคนหลงเหลือสืบพงษ์พันธ์ุมนุษย์ต่อไป หนังได้กล่าวถึง
สิ่งที่ควรเลือกเก็บไว้ซึ่งมีอยู่ไม่กี่อย่าง อันได้แก่ทรัพยากรมนุษย์ สัตว์บางชนิด
หนังสือ และผลงานศิลปะ หนังได้เลือกภาพเขียนชิ้นหนึ่งของ “เลโอนาร์โด ดา วินชี” (Leonardo da Vinci) จิตรกรเอกของโลกชาวอิตาลี ได้แก่ภาพ “โมนา ลิซ่า”(Mona Lisa) ในพิพิทธภัณฑ์ลูฟร์มีผลงานศิลปะมากมายทำไมหนังจึงเลือกภาพนี้?แสดงว่าภาพเขียนชิ้นนี้ต้องมีความพิเศษแน่นอนครับ ไว้ผมจะมาล่าให้ฟัง
ในโอกาสต่อไปนะครับหนังเรื่องนี้ได้บอกเราว่า ศิลปะคือสิ่งสำคัญเป็นความสูงส่งของจิตวิญญาณส่งต่อกันเป็นทอดๆโดยมนุษย์ถึงมนุษย์ ไม่มีการสูญหาย
แม้ว่าตัววัตถุจะหายไปแต่ความประทับใจยังคงอยู่ถ่ายทอด สืบต่อไปเรื่อยๆจากคนรุ่นหนึ่งสู่คนอีกรุ่นหนึ่ง ศิลปะคือการเดินทางที่เหนือกาลเวลาหนังเรื่องนี้สร้างขึ้นมาในปี 2009 แต่กล่าวถึงโมนา ลิซ่า ของดา วินชี ภาพเขียนชิ้นนี้กำเนิดขึ้นมาในโลก
เมื่อ 500 กว่าปีมาแล้ว และดาวินซี ผู้วาด ได้ลาโลกไปนานแล้วเช่นกัน
ทำให้ผมคิดถึงวลีอมตะของท่านศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี อีกครั้งนั่นคือ
“ศิลปะยืนยาว ชีวิตสั้น”
..........

เพื่อเป็นกำลังใจให้ผมสร้างสรรค์คลิปใหม่ๆออกมา กรุณากดไลค์ กดแชร์ กด Subscribe ให้ผมด้วยนะครับ
พบกันใหม่ในคลิบต่อไป
.............................
บรรยาย โดย ผศ.ฉัตรชัย ศิริพันธุ์
จัดทำสื่อ โดย Aesthetics of life
Email : [email protected]
www.dekorlaku.com
สวัสดีครับ
14 เมษายน 2565