نگارش فارسی باستان برای ثبت امور روزمره

در میان لوح های تخت جمشید لوحی یافته شده که نشان می دهد زبان و نگارش فارسی باستان برای ضبط و ثبت امور روزمره نیز به کار می رفته. تا پیش از این، تصور بر این بود که این نگارش تنها برای سنگ نوشته ها ی کاخها یا نگارش روی وسایل بسیار ارزشمند یا دستوراتی که به نوعی با امور شاهی یا کاخ مرتبط است به کار می رفته. این لوح یکی از لوح های آسیب دیده ی مجموعه لوح های تخت جمشید است که اکنون در دانشگاه شیکاگو نگهداری می شود. متن لوح نشان می دهد که شامل دستوری ادرای برای پرداخت ششصد کوارتز در قبال کالایی که هنوز مشخص نشده (واژه ی نشان دهنده ی کالا هنوز رمز گشایی نشده) به پنج روستا در نزدیکی تخت جمشید در سال پانصد پیش از میلاد بوده. بنا به گفته ی جیل استین اکنون می توان دید که ایرانیان در مرکز امپراتوری هخامنشی از زبان و نگارش فارسی برای امور روزمره نیز استفاده می کرده اند. نوشته های فارسی باستان نوشته های نخستین خط میخی ای بود که بین سالهای 1800 تا 1845 رمزگشایی شد و با این رمزگشایی متخصصان دریافتند که این زبان، نیای زبان فارسی امروزین است و با زبان سانسکریت در یک خانواده ی زبانی قرار دارد. آرشیو لوح های تخت جمشید شامل دهها هزار لوح گلی با نگارش ایلامی، زبان بومی ایران که از دوهزار سال پیش از هخامنشیان در آن بخش رواج داشته، و همچنین شامل صدها لوح به زبان آرامی ، زبانی از دسته ی سامی که از دوره ی امپراتوری آشور و بابل برای ثبت استفاده می شده، است. علاوه بر این، در این آرشیو هزاران لوح بدون نگارش به صورت مهر وجود دارد. بیشتر کاتبان اطراف تخت جمشید می توانستند به بیش از یک زبان بنوبسند و بخوانند و این لوح ممکن است که فقط تجربه ای بی هدف از یکی از این کاتبان باشد ولی در عین حال این امکان نیز هست که یافت این لوح آغازی برای یافتن الواح بسیاری در این زمینه باشد. همچنانکه تا پیش از 1933 تنها یک لوح از دوره ی هخامنشی به زبان ایلامی یافته شده بود ولی پس از کشف الواح تخت جمشید هزاران لوح به ایلامی کشف شد. به همین دلیل احتمال آن می رود که این لوح نیز نخستین لوح یافته شده از دسته ی بزرگی از الواح حاوی دستورات اداری به زبان فارسی باستان باشد. از آنجا که لوح دیگری از این نوع به زبان فارسی باستان هنوز یافته نشده، سعی می شود که از مقایسه ی این لوح با الواح یافته شده ی همراه با با این لوح به زبان های آرامی و ایلامی، برای درک درست نوشته های لوح استفاده شود. یافتن این لوح آنقدر با انتظارات پیشین باستان شناسان متفاوت بود که اگر در میان آرشیو لوح های تخت جمشید دانشگاه شیکاگو یافته نشده بود، در مورد صحت آن تردید ایجاد می شد. کشف این لوح نشان می دهد چه اندازه مهم است که همه ی الواح تخت جمشید در کنار هم نگه داشته شوند زیرا هنوز کشف هایی اینچنینی در جریان است و درک معنای هر بخش و کشف معنی آن با ضریب اطمینان بالا وابسته به امکان مقایسه ی هر لوح جدید با لوح های دیگر ِ این مجموعه و سیستم اطلاعات تمام آرشیو است. کشف این لوح ابتدا در نوامبر سال 2006 در کنفرانسی در کالج فرانسه و مرکز پاریس دانشگاه شیکاگو اعلام شد و پس از آن مقاله ی مفصل تری به نویسندگی استلپر و یان تاورنیه از دانشگاه لوون بلژیک در همین زمینه منتشر شد.

منبع: مقاله ی آنلاین وبگاه خبری دانشگاه شیکاگو، سال 2007

• #education
• #فارسی_باستان
• #نگارش_فارسی_باستان