سخنرانی استاد حسن عباسی «نقشه‌ی علم در دکترینولوژی، نقشه‌ی علم مدرن»
431 بار بازدید -
3 سال پیش
-
امروزه که دو هزار و
امروزه که دو هزار و ششصد رشته‌ی علمی در جهان وجود دارد که ما در دانشگاه‌هایمان کمتر از 600 تای آن را داریم. یعنی ما هنوز از تعداد رشته‌های عملی، غریب به دو هزار مورد آن را هنوز نداریم. نقشه‌ی علم، امروز به مثابه این که شما استانی را ترسیم کنید که در یک استان شهر‌هایی باشند، بین این شهرها جاده‌ها و اتوبان‌هایی ترسیم شود؛ نقشه‌ی علم، یک چنین مناسبتی را رقم می‌زند.درصد تراکم و درصد مناسبتی که بین رشته‌های علمی هست؛ مانند اتوبان دوطرفه‌ای است که این علوم به همدیگر بده و بستان می‌کنند. پس ما در همین ابتدای قضیه نسبت به عملی که در جهان تولید شده است، دو هزار رشته عقبیم. دو هزار رشته نسبت به دو هزار و ششصد رشته‌ای که در جهان مطرح است. این قسمت اولِ عقب‌ماندگی ماست. اگر مثلاً بین رشته (روانشناسی) با (روان‌پزشکی) بده و بستانی وجود دارد؛ این به مثابه یک اتوبان است. حالا بین روانشناسی با فلسفه با اقتصاد، با سیاست و با هر رشته دیگری، یک همچین ساز و کار پیچیده‌ای وجود دارد. نقشه‌ی سال ۲۰۰۹ میلادی را اگر نگاه کنیم، در آنجا شما این درصد فراوانی رشته‌ها را ملاحظه می‌فرمایید. کافیست با فاصله‌ی یک سال از سال ۲۰۰۹ تا سال ۲۰۱۰ میلادی، جهت حرکت کهکشان علم را ببینید. فقط در یک سال فاصله ببینید میزان تراکم علم، به چه حدی رسیده است. این حالت وقتی در سال ۲۰۱۰ رقم می‌خورد؛ شبیه یک حرکت مارپیچی است که برعکس عقربه‌ی ساعت حرکت می‌کند. از بنیان‌های فلسفه شروع می‌کند، تمام رشته‌های فنی، علوم پزشکی و غیره را در بر می‌گیرد. این کهکشان،که یک کهکشان راه شیریِ در هم پیچیده‌ایست که برخلاف عقربه‌ی ساعت دارد باز می‌شود و بسط پیدا می‌کند؛ این دامنه دقیقاً منطبق بر مفهومی است به نام مسأله‌ی اربابِ علم. نقشه‌ی اربابِ علم سال ۲۰۱۰ ، دو سال پیش را که ترسیم کرده‌اند، از قرن شانزدهم به این سو، چهارصد نفر ارباب علم، دامنه‌ی عظیمی از معرفت را برای بشر رقم زده‌اند که عمدتاً هم غربی است. خیلی از این آدم‌ها را می‌شناسیم. انیشتین، نیوتن در فیزیک. تیکوبراهه، دکارت. کانت و هگل در فلسفه، افراد مختلفی را در جامعه‌شناسی و از چهره‌های شاخصِ دوره‌ی معاصر، تا چهره‌های سنتی‌شان از آگوست کنت. آدام اسمیت، ریکاردو و دیگران در اقتصاد. در واقع اگر ما ادعا می‌کنیم که هفتاد هزار استاد دانشگاه داریم و چهار میلیون و صد هزار دانشجو، فراموش نکنید.
چهارصد سال گذشته، چهارصد نفر در جهان علم تولید کردند، بقیه‌ی این ده‌ها هزار استادی که در سراسر جهان امروز دارند این علم را تدریس می‌کنند صرفاً تدریس‌کننده‌ی حرف‌های آن‌ها هستند. اینجا وقتی صحبت از جنبش نرم‌افزاری، نهضت تولید علم و مواردی از این دست می‌شود، معنای آن این نیست که هر دانشجو و استادی می‌تواند علم تولید کند. بسیاری از استادان فقط شارح‌اند، فقط تشریح کننده‌اند، فقط تدریس کننده‌اند. یعنی اگر چهارصد سال گذشته را به تعداد این چهارصد نفر تقسیم کنیم، تقریباً سالی یک نفر جهان غرب، انسان تراز داشته برای تولید علمش.
پس اگر دو هزار و ششصد رشته علمی امروز در جهان حاکم است، چهارصد نفر اندیشمندِ اصلیِ غرب، در دوره‌ی اخیر، این چهارصد نفر بن‌مایه‌های این دو هزار و ششصد رشته را گذاشته‌اند. بعضی از آن‌ها البته قدمتشان بالای دو هزار و پانصد سال است ولی دامنه‌ی علوم جدیدی که می‌بینید، تراوش کرده از بعضی از نظریه‌ها و ریزه‌کاری‌هایی که از ذهن این دو هزار و چهارصد نفر بیرون آمد.
نقشه علم را که نگاه می‌کنیم؛ مربوط به سال ۲۰۱۲، استراکچر علم، در ساختار استراکچر علم، دامنه‌ی این کهکشان به طرز تصاعدی دارد گسترش پیدا می‌کند. در این طوفان علمی که در هر پنج، شش سال دارد یک بار دو برابر می‌شود، به صورت تصاعدی، ما کجاییم؟
یک بال بشر برای پرواز کردن بال علم ست. اما بال دیگری (به تعبیر مرحوم شهید مطهری) بال ایمان ست. پس داریم (نقشه علم) ، نقشه ایمان را چه کسی باید ترسیم کند؟ اگر ما ادعا کردیم که حکومت دینی راه انداختیم؛ حرکت انبیا و ائمه را در مسیر نگاه جهانی رقم زدیم ولایت فقیه را برتافتیم نقشه ایمان را ما باید تولید کنیم.
0:00:00 تیتراژ جلسه نقشه علم مدرن
0:01:11 عقب ماندگی در تولید
0:08:44 نقشه علم چطور رسم می شود؟ (map of science)
0:18:00 شکل گیری نفشه علم مبتنی بر نیازها
0:20:33 خاطره استاد از سخیف شدن علم در گذر زمان
0:25:15 چرایی مطالعه نقشه علم مدرن
0:30:20 نقشه ارباب علم
0:39:26 آیا بایا این نقشه علم می توان به جامعه تراز رسید؟
0:43:29 سه پرسش اساسی از نقشه علم
0:47:35 نفاق علمی در ایران
0:52:18 جمع بندی
0:55:06 تیتراژ پایانی
استاد حسن عباسی
کرسی نظریه‌پردازی دانش دکترینولوژی - کلبه کرامت
مرکز بررسی‌های دکترینال - اندیشکده یقین
3 سال پیش
در تاریخ 1400/10/10 منتشر شده
است.
431
بـار بازدید شده