شاهکار معماری کهن بنارویه

شاهکار معماری کهن بنارویه تمدن چاههای دولاب بنارویه واقع در ضلع جنوبی دامنه کوه شاه نشین یادگاری از اوایل عصر امپراطوری ساسانیان میباشد. این چاه های عظیم سنگی حفر شده در دل کوه، بنایی منحصربفرد که شاهکار و نبوغ و یادگار معماری کهن دوران باستان در شهر بنارویه است. این دو چاه سنگی که در سالهای اولیه حفر آن بیش از 100 متر عمق داشته به صورت کاملا دستکند و بسیار دقیق و شگفت انگیز با وسایل و ابزار اولیه آن دوران حفر شده است. در کنار این چاههای سنگی آثاری از خانه های باستانی وجود دارد که بصورت پلکانی و به تعداد 400 خانه کوچک و بزرگ و برج و بارو هنوز گواه صلابت و شکوه این تمدن کهن در این نقطه است. ملات استفاده شده در سازه های این تمدن از ساروج است و نکته جالب و مهم این است که از سفیده تخم مرغ به دلیل چسپندگی زیاد و موی بز به دلیل صفت نفوذناپذیری آب در بیشتر ملات های ساروج بکار رفته در این تمدن استفاده زیادی شده است. اگر به طور دقیق بقایای آثار موجود در این محوطه تاریخی را دنبال کنید شاهد وجود دیوارها و پل های سنگ و ساروجی خواهیم بود به عرض 4 متر که مبدا و نقطه شروع آن از قلعه سنگی سمیران آغاز شده و در ادامه این دیوار و پل ارتباطی شگفت به بنای بزرگ نقاره خانه یا آتشکده ساسانی بر بلندای کوه متصل شده و سپس در یک مسیر طولانی و تند و پر از شیب به طول بیش از 2 کیلومتر که غالبا در لبه پرتگاههای خطرناک کوه با استفاده از ملات سنگ و ساروج ساخته شده، به چاه دولاب متصل میشود و در پایان این دیوار عجیب و حیرت انگیز با استفاده از سنگ و ساروج و خشت خام با  پهنای بیشتری به انتهای دیوار جنوبی سازه بزرگ خشتی بهره شارستان متصل میشود. تاکنون افراد زیادی در خصوص ارتباط زیر زمینی دو بنای بهره شارستان و چاه دولاب اظهار نظر داشته اند که البته هیچگونه پشتوانه علمی و کارشناسانه ندارد. همانطور که گفته شد ارتباط قلعه سمیران بر بلندای کوه شاه نشین و در ادامه نقاره خانه و چاه دولاب با بهره بوسیله دیوارهای عریض و طویل، کاملا قابل اثبات و شناسایی میباشد ولی براساس یافته های باستان شناسی و پژوهش های زیادی که در این زمینه صورت گرفته تاکنون شواهدی دال بر اینکه از طریق تونل زیر زمینی چاه دولاب به بهره متصل شده است یافت و تایید نشده است. علت دقیق حفر چاه سنگی دولاب که در نوع خود بی نظیر و حیرت انگیز میباشد نیز به طور قطع مشخص نیست. با ردیابی سایر چاههای سنگی که در جاهای مختلف کشور از دوران کهن به یادگار مانده است میتوان چنین دریافت کرد که بنا به شرایط و موقعیت جغرافیایی و نیاز هر مکان و شهر و به صلاحدید ساکنان و اقوام آن محل، چاههای سنگی در دل کوه حفر نموده اند.. در برخی نقاط این چاههای سنگی جهت هدایت آب های سراریز شده از کوه و ذخیره آب آن در طول سال حفر شده است که یکی از نمونه های بارز آن چاه سنگی مربعی به عمق 27 متر در کوه رحمت بالای تخت جمشید است. برخی از اقوام کهن باستانی که پیرو آیین زرتشتی بودند نیز از این چاهها جهت استودان و محل نگهداری استخوان های مردگان استفاده میکردند. گمانه زنی هایی نیز در خصوص استفاده این چاهها جهت ابزار نجوم و ستاره شناسی بین برخی از باستان شناسان وجود دارد. با هماهنگی هایی که گروه تاریخ بنارسیتی با پروفسور شاهرخ رزمجو باستان شناس سرشناس بین المللی انجام دادند زمینه و بستر خوبی برای بررسی و انجام حفاری و خاکبرداری و تحقیقات علمی در این زمینه و پیرامون چاه دولاب و بهره صورت گرفت که متاسفانه علی رغم پیگیری های زیادی که انجام شد، این پروژه به نتیجه ای نرسید و در نهایت با انجام خاکبرداری و تحقیقات در این زمینه موافقت نشد. البته بر اساس گواه و شهادت تاریخ در دوره زندیه و قاجار چاه دولاب بنارویه جهت اعدام مخالفین سیاسی دولت وقت استفاده میشده است. امیدواریم در سالهای آینده شرایطی فراهم شود که خاکبرداری و تحقیقات  و کاوش های علمی دقیق با حضور تیم حرفه ای و بین الملی با مدیریت پروفسور رزمجو پیرامون محوطه تاریخی چاه دولاب و بهره شارستان عملی گردد. نتیجه پژوهش و تحقیق کاملا علمی و مستند درباره تمدن چاه سنگی دولاب بنارویه و گزارش تاریخی این محوطه در کتاب دانشنامه تاریخی بنارویه به زودی منتشر خواهد شد.

• #خبری
• #امید_کریمی_خشنود_بنارویه
• #خبر_بنارویه
• #چاه_دولاب
• #تاریخ_بنارویه