کپوبافی: بخش اول: معرفی و پیشینۀ تاریخی

معرفی و پیشینۀ تاریخی کپوبافی کَپوبافی، یکی از صنایع‌دستی حصیری ایران و هنرصنعت بومی استان خوزستان است. در این هنرصنعت، با استفاده از برگ نخل، گیاهِ کِرتَک و نخ پشمی، انواع محصولات کاربردی و تزیینی به‌نام کَپو تولید می‌شود. واژۀ کپو در گویش بختیاری خوزستان، به‌معنی سَر است. شاید فرم کروی این نوع محصول و شباهت آ¬¬ن به سر انسان، علت این نام‌گذاری باشد. پیرامون پیشینۀ تاریخی کپوبافی در این منطقه، اطلاعات مستند وجود ندارد اما به گمان قوی، کپوبافی در برخی از روستاهاي شهرستان دزفول، دارای قدمت بیش از یکصد سال است. محصولات کپو توسط بانوان ایل بختیاری ساکن در شمال شهرستان دزفول تولید می‌شوند. عشایر بختیاری‌ پیش از اسکان‌یافتن در استان خوزستان و دسترسی به منابع برگ نخل، دارای هنرصنعت دیگری به‌نام تَویزِه‌بافی بودند که در آن، با روشی مشابهِ کپوبافی، محصولاتی از جنس ساقۀ گندم و جو تولید می‌کردند. از کهن‌ترین نمونه‌های محصولات حصیری با بافت مشابه کپو، می‌توان به نمونه‌های یافت‌شده در شهر سوختۀ سیستان، تپۀ همت سلالۀ دشت مغان و تپه حصار دامغان اشاره کرد. از سوی دیگر، هنرصنعتی با نام فَنُ الخِرازه در اغلب کشورهای عربی رواج دارد که مشابه کپوبافی اما دارای محصولات با تنوع کیفیت و کمتر است. در ایران نیز، مردم عرب خوزستان دارای هنرصنعت اِخرازه‌بافی هستند. با توجه به این‌که اغلب صنایع دستی مردم عرب خوزستان از طریق مجاورت آنها با کشور عراق، پدید آمده است، احتمالاً اخرازه‌بافی، از کشور عراق به ایران منتقل شده است. به گمان قوی، در گذشته برخی از بانوان بختیاری با مشاهدۀ محصولات اخرازه و یا محصولات مشابه در سایر مناطق کشور و پی‌بردن به شیوۀ تولید آنها و نیز با تکیه بر روش تَویزه‌بافی، اقدام به ایجاد و تکامل کپوبافی کرده‌اند؛ به‌طوری که در دهه‌های اخیر با افزایش سطح کمی و کیفی تولید، به‌عنوان یکی از صنایع دستی بومی مردم این منطقه معرفی شده‌است. امروزه سرخپوستان آمریکای جنوبی و بومیان آفریقایی نیز محصولاتی با روش کپوبافی و با نقش‌مایه‌ها و طرح‌های بومی تولید می‌کنند. تهیه کننده فیلم: موسسه پژوهش هنر برزان پژوهشگر، کارگردان و تصویربردار: عباس رحیمی گوینده: حمیده حقیقی تدوین: محمد تبریزی، عباس رحیمی www.barzaan.com

• #فرهنگ_و_هنر
• #صنایع_دستی_ایران
• #کپوبافی
• #حصیر
• #خوزستان
• #دزفول