منو میلاد و خدا_قسمت پنجم، لطفاً از قسمت اول ببینید
56 بار بازدید -
2 سال پیش
-
منو میلاد و خدا_قسمت پنجم،
منو میلاد و خدا_قسمت پنجم، لطفاً از قسمت اول ببینید.
اسلام ناب
خداشناسی عرفانی
خواستم درباره جنبه های عرفانی و معنوی نهج البلاغه بدانم و این‌که از چه راه هایی می توان به خداشناسی عرفانی رسید؟
یکی از جلوه های جذّاب و شورآفرین نهج البلاغه جنبه عرفانی و معنوی آن است. آموزه های عرفانی نهج البلاغه از دل و جان کسی برخاسته که خود فانی در جمال و کمال حق تعالی و با تمام وجود زیبایی مطلق و بی نهایت را شهود نموده است.
علامه طباطبائی در این باره می فرمایند: «در میان صحابه پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) (که نزدیک به دوازده هزار نفر از ایشان در کتب رجال ضبط و شناخته شده اند) تنها علی(علیه السلام) است که بیان بلیغ او از حقایق عرفانی و مراحل حیات معنوی، به ذخایر بی کرانی مشتمل است. و در آثاری که از سایر صحابه در دست است خبری از این مسایل نیست، در میان یاران و شاگردان او کسانی مانند «سلمان فارسی و اویس قرنی و کمیل بن زیاد و رشید هجری و میثم تمّار» پیدا می شود که عامه عرفا – که در اسلام به وجود آمده اند – ایشان را پس از علی(علیه السلام) در رأس سلسله های خود قرار داده اند.»
حقیقت عرفان همان معرفت شهودی و باطنی است که انسان سالک در پرتو مجاهدت با نفس و ذکر و فکر و اخلاص جلوه های حق تعالی را شهود می کند.
امیرمؤمنان علی(علیه السلام) در چند مورد از تجلّی خدا و خداشناسی عرفانی و شهودی یاد کرده است:
«الحمد لله الْمتجلّی لِخلقه بخلقه، والظّاهِر لقلوبهم بحجّته»«سپاس خدای را که با آفرینش خود بر آفریدگان تجلّی کرد، و با حجّت و برهان خویش بر دل های آنان آشکار گشت»
از این سخن بر می آید که آفریده های خداوند جلوه ها و ظهورات حق تعالی هستند که هر کدام بر اساس مرتبه کمالی خود، خدواند و زیبایی های او را نشان می دهند. خداوندی که در سراپرده غیب و پنهانی بود در آینه آفریده های خویش خود را به انسان ها نمایاند، البته آینه و تجلّی گاه تمام نمای اسماء و صفات زیبای خداوند همان انسان کامل یا «ولی الله الأعظم» است.
جمله «الظّاهر لقلوبهم بحجّته» دربردارنده نکته لطیفی است و آن آشکار شدن خداوند برای دل ها و قلب های آماده و مستعدّ است؛ حضرت امیر(علیه السلام) در این فراز تأکید بر ظهور و تجلّی حق تعالی بر دل ها دارند؛ نه آنکه خداوند در لباس مفاهیم و صورت های ذهنی بر عقل و خرد انسان آشکار شود؛ بلکه در پرتو معرفت حضوری و بی واسطه می توانیم کمال مطلق و زیبای نامتناهی را به اندازه ظرفیت خویش به شهود بنشینیم
امام علی(علیه السلام) در فرازی دلنشین سخن از تجلّی و نمایان شدن خداوند در قرآن کریم به میان می آورند:
«فتجلّی لهم سبحانه فی کتابه مِن غیرِ أن یکونوا رأوه، بما أراهم مِن قدرته»؛[۴] «پس خداوند سبحان در کتاب خود بی آنکه او را ببینند خود را بر بندگانش آشکار ساخت، به آنچه از قدرتش به آنان نمایاند».
بنابراین خداوند یکبار در کتاب تکوین و جهان آفرینش تجلّی نمود و بار دیگر در کتاب تشریع و قرآن کریم خود را به بندگان پاک و آماده نمایاند. همان‌طور که کتاب یک نویسنده و سخنِ یک گوینده بیانگر هویت درونی و شخصیت اوست؛ قرآن کریم با همه آیات نورانی و ژرفش نشانگر صفات و ویژگی های نامحدود خداوند سبحان است. ازاین رو هر انسان خداجویی از دو راه می تواند جلوه ها و تجلیات خداوند را بیابد؛ یکی نظام آفرینش و دیگری قرآن کریم با همه لطافت ها و عمقی که دارد.
نکته مهم دیگر آن که رابطه انسان های رشد یافته با خداوند، از راه تجلّی اوست در دل های شایسته و در پرتو نیروی ایمان. امام علی(علیه السلام) در پاسخ به پرسش ذعلب یمانی که «آیا پروردگارت را دیده ای؟» فرمودند:
«لا تدرکه العُیون بمشاهده العِیان و لکن تدرکه القُلوب بحقایق الایمان»؛[۶] «چشم ها او را آشکار نبیند، لکن دل ها به حقیقت های ایمان درکش کند».
امیرمؤمنان علی(علیه السلام) برای رهپویان کوی دوست و برای کسانی‌که تشنه معرفت و فنای حق تعالی هستند و می خواهند زیبایی و کمال مطلق را بدون واسطه شهود کنند، یک سری ویژگی ها و اوصافی را بر می شمارند که در ذیل به آنها اشاره می شود:
۱ – اهتمام به نماز
امام علی(علیه السلام) جای جای نهج البلاغه بر اهمیت ویژه نماز تأکید دارند؛ گاهی می فرمایند: «نماز مایه تقرّب پرهیزگاران است»
گاهی در وصیت به امام حسن و امام حسین(علیهما السلام) می فرمایند: «خدا را، خدا را در نظر بگیرید درباره نماز، که نماز ستون دین شماست»
امیرمؤمنان در نامه زیبا و ژرفی که به عثمان بن حُنیف انصاری نگاشته اند از این‌که انسان مانند گوسفندان سیر بخورد و تا صبح بخوابد نهی نموده و می فرمایند:
به خدا سوگند می خورم – سوگندی که فقط اراده خدا را از آن استثنا می کنم- نفس خود را چنان ریاضت دهم که هرگاه قرص نانی برای خوردن بیابد، شاد شود.
2 سال پیش
در تاریخ 1401/11/06 منتشر شده
است.
56
بـار بازدید شده